مختار ثقفی (مرقد)مختار بن ابی‌عبید ثقفی، از شخصیت‌های مشهور و جنجالی شیعه در سده اول هجری است که پس از واقعه عاشورا، در کوفه قیام کرد و موفق شد از قاتلان امام حسین (علیه‌السّلام) انتقام بگیرد و بیشتر آنها را به سزای اعمال خود برساند. مزار وی، در زاویه جنوب غربی حرم مسلم بن عقیل، متصل به دیوار مسجد کوفه قرار دارد. قبر وی، تا مدت‌ها نامشخص بود؛ تا اینکه شیخ عبدالحسین تهرانی به جست‌جوی آرامگاه مختار پرداخت و آن را بازسازی کرد. ۱ - معرفی اجمالیپدر مختار، ابوعبید بن مسعود، از قبیله ثقیف بود که در زمان حیات رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، اسلام آورد و از صحابه آن حضرت، به‌شمار می‌آید. او در زمان خلافت عمر بن خطاب، از سرداران و فرماندهان لشکر مسلمانان در جنگ‌های فتح ایران بود و در یکی از این جنگ‌ها، در حادثه «یوم الجسر» که بین حیره و قادسیه رخ داد، به شهادت رسید. مختار در سال هجرت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، به دنیا آمد و مادرش، دومه بنت عمرو بود. او در جنگ‌های فتح ایران، به همراه پدرش شرکت کرد و در زمان شهادت پدرش، تنها سیزده سال سن داشت. خواهر مختار، به نام صفیه، همسر عبدالله بن عمر بود. ۱.۱ - همراهی با مسلم بن عقیلمختار در کوفه سکونت داشت و زمانی که مسلم بن عقیل، به عنوان فرستاده امام حسین (علیه‌السّلام) به کوفه آمد، ابتدا در خانه مختار، سکونت گزید. مختار یکی از کسانی بود که مخفیانه با مسلم بیعت کرد. در زمان قیام مسلم در کوفه، با توجه به اینکه این قیام به‌طور ناگهانی و بدون برنامه‌ریزی قبلی صورت گرفت، مختار در روستایی از توابع بابِل به‌سر می‌برد. وقتی خبر خروج مسلم به وی رسید، با سرعت، خود را به کوفه رساند. اما به دستور ابن‌زیاد، دستگیر و زندانی شد. مختار در زندان با میثم تمار روبه‌رو شد. میثم آزادی و قیام مختار را پیشگویی کرد و به وی گفت: «تو از زندان آزاد می‌شوی و قیام می‌کنی و انتقام خون امام حسین (علیه‌السّلام) را از قاتلان می‌گیری و این کسی را که می‌خواهد ما را بکشد (ابن‌زیاد) به قتل می‌رسانی!». ۲ - محل مرقدمزار مختار ثقفی، امروزه در زاویه جنوب غربی حرم مسلم بن عقیل، متصل به دیوار مسجد کوفه قرار دارد. قبر وی، به مرور زمان، از بین رفت و محل آن نامشخص گردید؛ تا اینکه شیخ عبدالحسین تهرانی، معروف به شیخ العِراقَین، که از سوی حکومت قاجار به قصد بازسازی عتبات عالیات، به عراق آمده بود، در گوشه‌های مسجد کوفه به جست‌جوی آرامگاه مختار پرداخت تا آن را بازسازی کند. آنها در آغاز در محل دکه بزرگی که مقابل حرم هانی بن عروه در صحن مسلم بن عقیل و متصل به دیوار مسجد بود، به جست‌جو پرداختند و آن را حفر کردند. اما نشانه‌های حمامی را در آنجا یافتند و مشخص شد که اینجا، محل قبر مختار نیست. پس از آن، سیدرضا، فرزند سیدمحمدمهدی بحرالعلوم به او گفت که هرگاه پدرش، از گوشه شرقی کنار دیوار مسجد کوفه (محلی که امروزه به عنوان قبر مختار شناخته می‌شود) عبور می‌کرد، می‌گفت: «برای مختار سوره فاتحه بخوانیم». ۳ - عمارت قبرشیخ العراقین دستور داد تا آن محل را کندند و سنگی آشکار شد که روی آن، نوشته شده بود: «این قبر مختار بن ابی‌عبید ثقفی است». بدین ترتیب، مشخص شد که آرامگاه مختار، آنجاست. تاریخ عمارت قبر مختار، سال ۱۲۸۵ ه. ق، بیان شده است. [۶]
براقی، سیدحسین، تاریخ کوفه، ص۱۱۳.
۴ - پانویس
۵ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، مقاله «مرقد مختار ثقفی»، ج۱، ص۱۱۶-۱۲۰. رده‌های این صفحه : زیارتگاههای شیعیان در کوفه | مکان‌های تاریخی کوفه
|